رجيستری چيست؟

در واقع رجيستری را می توان به عنوان بانک اطلاعاتی معرفی کرد که برای نگهداری تنظيمات و گزينه های نسخه های 32 بيتی ويندوز همچون ويندوز 95،98،ME و NT/2000 مورد استفاده قرار می گيرد. و شامل اطلاعات و تنظيماتی است که برای تمام قطعات سخت افزاری ، نرم افزاری ، کاربران و تنظيمات مربوط به خود سيستم مورد استفاده قرار می گيرد. هر زمان که کاربری تغييری در تنظيمات مربوط به Control Panel  يا File Associations ، System Policies ايجاد کند و يا برنامه نرم افزاری جديدی  را نصب کند ، اين تغييرات در رجيستری ويندوز ثبت شده و باقی می مانند.

فايل های فيزيکی که رجيستری را تشکيل می دهند بسته به نسخه ويندوز شما در محل و مکان خاصی نگهداری می شوند، در ويندوز 95 و 98 بصورت دو فايل مخفی در پوشه ويندوز قرار دارند و با نام های USER.DAT و  SYSTEM.DAT شناخته می شوند . در نسخه ME علاوه بر اين دو فايل ، فايل ديگری نيز به نام CLASSES.DAT به آنها اضافه شده است.در حاليکه در نسخه های  NT/2000 ويندوز فايلها در آدرس   SystemRoot%\System32\Config %  قرار گرفته اند.اين فايلها را نمی توان بصورت مستقيم ويرايش کرد و برای انحام چنين کاری نياز به ابزار رايجی که با نام ويرايشگر رجيستری شناخته می شود می باشد .

 در رجيستری برخلاف ساير برنامه های موجود در ويندوز ، خبری از  پنجره ها و منوهای زيباي گرافيکی نيست  اما با استفاده از آن می توان به قدرتی دست يافت که اين قابليت ها در هيچ روش ديگری وجود ندارد .
آيا تا به حال فکر کرده ايد که اگر درايور کارت گرافيک خود را عوض کنيد ، ويندوز در مرتبه بعدی شروع بکار خود از کجا بداند که به جای درايوری که خودش در هنگام نصب تعيين کرده است ، بايد از اين درايور جديد استفاده کند . به عبارت ديگر چگونه سيستم عامل پارامتر ها و گزينه های مختلفی را که انتخاب کرده ايد يا برای سيستم تان مناسب است ،  بخآير می سپارد .

اين راز قدرتمند در رجيستری سيستم نهفته است.  رجيستری انبار مرکزی است که ويندوز از آن برای ذخيره همه چيزهای مربوط به پيکر بندی سيستم استفاده می کند .از آنجا که هر نوع تغيير غير اصولی در آن سبب از کار افتادن برنامه ها و حتی خود سيستم عامل می شود  و همچنين ساختار بندی اطلاعات در آن به نحو پيچيده ای است که ممکن است هر کاربرتازه کاری را دچار سردرگمی کند که نتيجه آن نيز تنها اختلال در برنامه ها خواهد بود ، به شما توصيه می کنم قبل از شروع به انجام تغييرات سعی در افزايش مهارتها و اطلاعات عمومی خود نمائيد .البته دسترسی به برنامه Editor  آن به سادگی دسترسی به برنامه های ديگر نيست . در واقع می توان آن را بعنوان يکی از برنامه های پشت پرده ويندوز دانست که شامل پارامتر های سخت افزاری ، مشخصات اجسام مختلف ، پارامترهای مربوط به خود سيستم عامل و نيز پارامتر های برنامه های کاربردی می شود .

در اين سری از مباحث سعی می کنيم تا شما را با کليات رجيستری آشنا کرده ، سپس در قسمتهای مختلف و دسته بندی شده  نکات مفيد و کليدی  که می توان در رجيستری اعمال کرد را مطرح می کنيم.

برای اجرای اين برنامه می توانيد دستور Regedit  را در کادر Run  منوی Start  وارد کنيد. اما از آنجا که با هر نوع تغيير در رجيستری ممکن است تنظيمات سيستم عامل شما دچار مشکل شود ، بهتر است قبل از هر کار اقدام به تهيه نسخه پشتيبان از اين برنامه کنيد. بدين منظور يکی از روشهای زير را  بکار گيريد :

الف) استفاده از System Restore

اين برنامه تحت ويندوز های Xp  و  ME قابل اجرا است . برای استفاده از اين برنامه قبل از تغيير در رجيستری، بر روی  دكمه  Start  ، کليک کرده و  گزينه  Accessories  را از منوی Programs انتخاب کرده سپس در System Tools  گزينه  System Restore  را انتخاب کنيد. سپس گزينه را Create a restore point انتخاب كنيد . دكمه Next را  كليك كرده و از دستورالعملهای آن پيروی کنيد.

ب) استفاده از ويرايشگر رجيستری

کاربران ويندوز 2000 می توانند با استفاده از گزينه Export  موجود در خود برنامه Regedit اقدام به تهيه پشتيبان از رجيستری کنند. بدين منظور با اجرای دستور Regedit در گزينه Run منوی Start برنامه ويرايشگر رجيستری را فعال کنيد . سپس گزينه Export Registry File را انتخاب کنيد .

ج) کپی دستی فايل های رجيستری

کاربران سيستم عامل ويندوز 98 و يا 95 می توانند با کپی کردن فايل های  User.dat و system.dat که در محل نصب ويندوز قرار دارند از آنها نسخه پشتيبان تهيه کنند . البته در ويندوز Me فايل ديگری نيز با نام Classes.dat وجود دراد . توجه داشته باشيد از آنجا که اين فايل ها بصورت مخفی و سيستمی هستند قبل از آنکه بتوانيد آنها را مشاهده کنيد بايد تنظيمات مربوط به مشاهده اين فايل ها را در ويندوز اجرا کنيد .( در ادامه به شرح اين فايل ها می پردازيم )

  آشنايی با فايلهای User.dat و System.dat در رجيستری  

برای ايجاد رجيستری برنامه Setup  ويندوز ، دو فايل  به نامهای User.dat و System.dat را ايجاد می کند. که از نوع پنهان سيستمی و فقط خواندنی هستند و در داخل پوشه اصلی ويندوز قرار می گيرند.

فايل  User.datبرای ذخيره اطلاعات کاربر طراحی شده است و در آن فايل اطلاعات زير ذخيره می شوند :
 1-کاغذ ديواری ، الگوی رنگ ، گزينه ها ی ماوس، گزينه های Accesibility و ديگر پارامترهايی که در پنجره Control Panel تعيين می شوند .
2- نمادهای روی Desktop

3- پوشه ها ، ميانبر های موجود در منو
4- پيکر بندی تعريف شده برای پنجره Windows explorer

5- پارامترهای تعيين شده برای Accessories ويندوز

6- اتصالات شبکه و کلمات رمز

هر زمان که از ويندوز خارج می شويد سيستم کپی پشتيبان جديدی از فايل User.dat را ايجاد مي کند . اين کپی پشتيبان نيز از نوع پنهان ، سيستمی و فقط خواندنی است و نام آن User.DA0 می باشد . اگر به هر دليلی فايل User.dat خراب شده و يا از بين برود سيستم از اين فايل استفاده می کند .

فايل System.dat نيز برای نگهدار ی اطلاعات سيستم طراحی شده است . اين فايل نيزاطلاعات زير را در خود نگه می دارد .

1-   گروههای مختلف سخت افزار های شناسايی شده توسط ويندوز

2- دستگاه های مختلف متصل شده به کامپيوتر

3-   منابع مورد استفاده در هر دستگاه

4- اطلاعات Plug&play بدست آمده از بايوس و يا دستگاههای Plug&Play

5-     درايورهايی که درمود حفاظت شده کار می کنند و در زمان شروع به کار ويندوز بارگذاری می شوند.

6-     پارامترهای داخلی ويندوز

7- پارامترهای برخی از برنامه های کاربردی 32 بيتی

     پاكسازي رجيستري

حتما تا  به حال پس از نصب و يا حذف برنامه های مختلف بر روی سيستم خود با مشکل سرعت پائين بارگذاری ويندوز مواجه شده ايد .در واقع علت اصلی باقی ماندن برخی فايلهای مربوط به برنامه های حذف شده در سيستم می باشد که در هنگام حذف بطور کامل پاک نمی شوند. و اين امر سبب افزايش بی دليل حجم رجيستری می شود . اين وظيفه بر عهده كنترل كننده رجيستري است که در واقع آن را  پاكسازي مي كند .

کاربران ويندوز 95 می توانند بر روي دكمه Start و سپس گزينه Run كليك کرده، عبارت regclean را تايپ کنند و سپس دكمه Enter را فشار دهند .

در نسخه هاي بعدی غير از ويندوز Xp ، از برنامه های ديگری برای اين کار استفاده می شود و ديگر خبری از  Regclean  نيست .دو برنامه از اين دست با نام های Regclean و EasyCleaner می باشند که می توانيد آنها را از طريق شبکه اينترنت دريافت کنيد .

البته برنامه های ديگری نيز همچون Norton System Works  و يا   Ontrack System Suite  نيز وجود دارند که می توانيد در ويندوز  Xp  نيز از آنها استفاده کنيد .

ذخيره و بازيابی رجيستری

ممکن است در مواردی اقدام به تغيير رجيستری کنيد و حتی خطايي در ظاهر نشان داده نشود ، مثلا تنظيمی را انجام می دهيد که مجاز است ولی اين تنظيم مناسب کار شما نيست . در اين حالت در برنامه Registry Checker گزينه restore را برای بازيابی نسخه های قبلی فعال کنيد . البته بايد توجه داشته باشيد که فايل پشتيبان رجيستری تان قديمی نباشد . زيرا آدرس و مشخصات برنامه هايی که شما نصب می کنيد در رجيستری ثبت می شود و درصورت استفاده از نسخه پشتيبان قديمی تمامی اطلاعات مربوط به برنامه های جديد تر از بين خواهد رفت .

در مبحث بعدی ساختار کلی پوشه ها در رجيستری را بررسی کرده و نکات مفيد تری درباره آن را مرور می کنيم.